Tło historyczne listu do Galacjan należy rozciągnąć daleko w przeszłość aż do Abrahama, a ściśle rzecz biorąc do obietnicy jaką otrzymał od Boga:

Księga Rodzaju : 12,3

Będę błogosławił tym, którzy ciebie błogosławić będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi.

A Pismo, które przewidziało, że Bóg z wiary usprawiedliwia pogan, uprzednio zapowiedziało Abrahamowi: W tobie będą błogosławione wszystkie narody.

430 lat później Bóg nadał ludowi Izraela Prawo, które postulowało między innymi, że Żyd nie może utrzymywać żadnych stosunków z pogańskimi ludami. Kiedy zestawimy ten nakaz Prawa, oraz obietnicę daną Abrahamowi, możemy (przy powierzchownej analizie) uznać, że zachodzi tu sprzeczność. Sprzeczność znika, gdy zastanowimy się nad motywacją umieszczenia takiego przepisu w Prawie przez Boga. Lud Izraela był ludem o twardym karku, a ludy pogańskie tkwiły głęboko w bałwochwalstwie, dopuszczając się naprawdę ohydnych czynów w oczach Boga. Biorąc to pod uwagę trzeba było nakazać Żydom nie łączenia się z poganami celem nie ulegnięciu ich wpływom.

Księga Wyjścia : 34,11 - 34,13

11.Przestrzegaj tego, co Ja dzisiaj tobie rozkazuję, a Ja wypędzę przed tobą Amorytę, Kananejczyka, Chetytę, Peryzzytę, Chiwwitę i Jebusytę.

12.Strzeż się zawierania przymierza z mieszkańcami kraju, do którego idziesz, aby się nie stali sidłem pośród was.

1.Król Salomon pokochał też wiele kobiet obcej narodowości, a mianowicie: córkę faraona, Moabitki, Ammonitki, Edomitki, Sydonitki i Chetytki,

2.Z narodów, co do których Pan nakazał Izraelitom: Nie łączcie się z nimi, i one niech nie łączą się z wami, bo na pewno zwrócą wasze serca ku swoim bogom. Jednak Salomon z miłości złączył się z nimi,

4.Kiedy Salomon zestarzał się, żony zwróciły jego serce ku bogom obcym i wskutek tego serce jego nie pozostało tak szczere wobec Pana, Boga jego, jak serce jego ojca, Dawida.

7.Salomon zbudował również posąg Kemoszowi, bożkowi moabskiemu, na górze na wschód od Jerozolimy, oraz Milkomowi, ohydzie Ammonitów.

9.Pan rozgniewał się więc na Salomona za to, że jego serce odwróciło się od Pana, Boga izraelskiego. Dwukrotnie mu się ukazał

Jak widać Bogu nie chodziło, o pozbawienie pogan dostępu do prawdy a jedynie o odseparowanie Żydów od czynów popełnianych przez ludy pogańskie. Niestety motywacje tego nakazu zostały zapomniane z upływem czasu i Żydzi sami będąc niegodziwymi w oczach Boga, pogardzali poganami, którzy byli chętni do słuchania. To sprawiło, że w początkowym okresie swojego istnienia Kościół składał się przede wszystkim z Żydów i był silnie związany z Judaizmem (świątynią będącą centrum Judaizmu).

41.Ci więc, którzy przyjęli słowo jego, zostali ochrzczeni i pozyskanych zostało owego dnia około trzech tysięcy dusz.

42.I trwali w nauce apostolskiej i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach.

43.A dusze wszystkich ogarnięte były bojaźnią, albowiem za sprawą apostołów działo się wiele cudów i znaków.

44.Wszyscy zaś, którzy uwierzyli, byli razem i mieli wszystko wspólne,

45.I sprzedawali posiadłości i mienie, i rozdzielali je wszystkim, jak komu było potrzeba.

46.Codziennie też jednomyślnie uczęszczali do świątyni, a łamiąc chleb po domach, przyjmowali pokarm z weselem i w prostocie serca,

1.A Piotr i Jan wstępowali do świątyni w godzinie modlitwy, o dziewiątej.

Nie przestawali też codziennie w świątyni i po domach nauczać i zwiastować dobrą nowinę o Chrystusie Jezusie.

W świadomości Żyda poganin był kimś gorszym, z kim nie wolno było utrzymywać żadnych relacji. Widać to wyraźnie w historii z Korneliuszem, który był przecież bogobojny. Należy zwrócić uwagę na kilka elementów w tej historii:

c) Piotr sam stwierdza, że przebywanie z poganami jest zabronione przez ich Prawo.

Dla Żyda ścisłe trzymanie się Prawa było czymś niezmiernie ważnym. Nie trudno więc zrozumieć reakcje chrześcijan pochodzenia żydowskiego.

28.I rzekł do nich: Wy wiecie, że dla Żyda przestawanie z ludźmi innego plemienia lub odwiedzanie ich jest niezgodne z prawem; lecz Bóg dał mi znak, żebym żadnego człowieka nie nazywał skalanym lub nieczystym;

44.A gdy Piotr jeszcze mówił te słowa, zstąpił Duch Święty na wszystkich słuchających tej mowy.

45.I zdumieli się wierni pochodzenia żydowskiego, którzy z Piotrem przyszli, że i na pogan został wylany dar Ducha Świętego;

1.I usłyszeli apostołowie i bracia, którzy mieszkali w Judzie, że i poganie przyjęli Słowo Boże.

2.Kiedy zaś Piotr przybył do Jerozolimy, stawiali mu zarzuty rodowici Żydzi,

3.Mówiąc: Poszedłeś do mężów nieobrzezanych i jadłeś z nimi.

Członkami Kościoła w Jerozolimie byli również nawróceni faryzeusze. Słynęli oni ze szczególnego rygoru w przestrzeganiu Prawa. W takim rygorze byli wychowywani od młodości, więc nawet po nawróceniu trudno było im porzucić świadomość, że można podobać się Bogu bez przestrzegania Prawa.

5.Znają mnie oni od dawna i mogliby zaświadczyć, gdyby chcieli, że żyłem według naszego najsurowszego stronnictwa religijnego, jako faryzeusz.

13.Słyszeliście bowiem o moim dawniejszym postępowaniu w żydostwie, że srodze prześladowałem zbór Boży i niszczyłem go,

14.I że prześcigałem w żarliwości dla żydostwa wielu rówieśników mojego pokolenia, będąc nader gorliwym zwolennikiem moich ojczystych ustaw.

Lecz niektórzy ze stronnictwa faryzeuszów, którzy uwierzyli, powstali, mówiąc: Trzeba ich obrzezać i nakazać im, żeby przestrzegali zakonu Mojżeszowego.

Ci to ludzie (lub też osoby ściśle z nimi związane) staną się wkrótce przyczyną problemu jaki pojawił się zaledwie kilkanaście lat po powstaniu Kościoła. Tak długo jak Kościół był związany wyłącznie z Judaizmem nie było problemu jeśli chodzi o kwestię przestrzegania Prawa. Problem pojawił się w momencie, gdy rozproszony w wyniku prześladowań Kościół Judei rozchodząc się na cały ówczesny świat, zaczął głosić Ewangelię również poganom (zwróćmy uwagę, że czynili to tylko niektórzy i to nie Żydzi). w wyniku ich działalności powstały pierwsze Kościoły poganochrześcijańskie (np. w Antiochii).

A Saul również zgadzał się z tym zabójstwem. W owym czasie rozpoczęło się wielkie prześladowanie zboru w Jerozolimie i wszyscy, z wyjątkiem apostołów, rozproszyli się po okręgach wiejskich Judei i Samarii.

Wszakże ci, którzy się rozproszyli, szli z miejsca na miejsce i zwiastowali dobrą nowinę.

19.Tymczasem ci, którzy zostali rozproszeni na skutek prześladowania, jakie wybuchło z powodu Szczepana, dotarli aż do Fenicji, na Cypr i do Antiochii, nikomu nie głosząc słowa, tylko samym Żydom.

20.Niektórzy zaś z nich byli Cypryjczykami; ci, gdy przyszli do Antiochii, zwracali się również do Greków, głosząc dobrą nowinę o Panu Jezusie.

I tu rozpoczął się problem. Zaczęto stawiać sobie pytanie: Co uczynić z chrześcijanami pochodzenia pogańskiego? Muszą, czy też nie muszą przestrzegać Prawo? Ewangelia, którą głosił Paweł mówi jasno, że zbawienie jest wyłącznie z łaski, a nie z przestrzegania uczynków Prawa. Taką Ewangelię przyjęli min. chrześcijanie Galacji (wiele Kościołów rozrzuconych po tej prowincji rzymskiej). Paweł głosił wolność od Prawa.

W okolicach roku 49/50 Paweł wraz z Barnabą pracowali w kościele w Antiochii. Wtedy pojawili się pewni ludzie, którzy zaczęli nauczać, że warunkiem potrzebnym do zbawienia jest obrzezanie, co było jednoznaczne z przestrzeganiem Prawa. Była to przekręcona Ewangelia Pawła, którą można sformułować następująco: Nie tylko wiara, ale również przestrzeganie uczynków Prawa jest warunkiem zbawienia. Albo inaczej: Na zbawienie musicie sobie zasłużyć. Powstał spór, którego nie można było rozstrzygnąć na miejscu, więc wysłano w tej sprawie Pawła, Barnabę i jeszcze kilku braci do Jerozolimy do apostołów i starszych.

1.A pewni ludzie, którzy przybyli z Judei, nauczali braci: Jeśli nie zostaliście obrzezani według zwyczaju Mojżeszowego, nie możecie być zbawieni.

2.Gdy zaś powstał zatarg i spór niemały między Pawłem i Barnabą a nimi, postanowiono, żeby Paweł i Barnaba oraz kilku innych spośród nich udało się w sprawie tego sporu do apostołów i starszych do Jerozolimy.

3.Ci tedy, wyprawieni przez zbór, szli przez Fenicję i Samarię, opowiadając o nawróceniu pogan i sprawiając tym wielką radość wszystkim braciom.

4.A gdy przybyli do Jerozolimy, zostali przyjęci przez zbór oraz apostołów i starszych, i opowiedzieli, jak wielkich rzeczy dokonał Bóg przez nich.

5.Lecz niektórzy ze stronnictwa faryzeuszów, którzy uwierzyli, powstali, mówiąc: Trzeba ich obrzezać i nakazać im, żeby przestrzegali zakonu Mojżeszowego.

6.Zgromadzili się więc apostołowie i starsi, aby tę sprawę rozważyć.

7.A gdy to już długo rozpatrywano, wstał Piotr i rzekł do nich: Mężowie bracia, wy wiecie, że Bóg już dawno spośród was mnie wybrał, aby poganie przez usta moje usłyszeli słowa Ewangelii i uwierzyli.

8.Bóg też, który zna serca, przyznał się do nich, dając im Ducha Świętego jak i nam,

10.Przeto teraz, dlaczego wyzywacie Boga, wkładając na kark uczniów jarzmo, którego ani ojcowie nasi, ani my nie mogliśmy unieść?

11.Wierzymy przecież, że zbawieni będziemy przez łaskę Pana Jezusa, tak samo jak i oni.

12.I umilkło całe zgromadzenie, i słuchali Barnaby i Pawła, gdy opowiadali, jakie to znaki i cuda uczynił przez nich Bóg między poganami.

14.Szymon opowiedział, jak to Bóg pierwszy zatroszczył się o to, aby spomiędzy pogan wybrać lud dla imienia swego.

17.Aby pozostali ludzie szukali Pana, A także wszyscy poganie, Nad którymi wezwane zostało imię moje, Mówi Pan, który to czyni;

19.Dlatego sądzę, że nie należy czynić trudności tym spośród pogan, którzy nawracają się do Boga,

20.Ale polecić im, żeby się wstrzymywali od rzeczy splugawionych przez bałwany, od nierządu, od tego, co zadławione, i od krwi.

21.Mojżesz bowiem od dawien dawna ma po miastach takich, którzy go opowiadają, gdyż czyta się go w synagogach w każdy sabat.

22.Wówczas postanowili apostołowie i starsi razem z całym zborem posłać do Antiochii wraz z Pawłem i Barnabą wybranych spośród siebie mężów: Judę, zwanego Barsabaszem, i Sylasa, zajmujących wśród braci przodujące stanowisko,

23.Dając im do ręki następujące pismo: Apostołowie i starsi, bracia, braciom pochodzącym z pogan w Antiochii i w Syrii, i w Cylicji, przesyłają pozdrowienie.

27.Wysłaliśmy tedy Judę i Sylasa, którzy wam to samo ustnie powiedzą.

28.Postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my, by nie nakładać na was żadnego innego ciężaru oprócz następujących rzeczy niezbędnych:

29.Wstrzymywać się od mięsa ofiarowanego bałwanom, od krwi, od tego, co zadławione, i od nierządu; jeśli się tych rzeczy wystrzegać będziecie, dobrze uczynicie. Bywajcie zdrowi.

31.A gdy go przeczytali, uradowali się jego zachęcającą treścią.

1.Potem, po czternastu latach udałem się z Barnabą znowu do Jerozolimy, zabrawszy z sobą i Tytusa;

2.A udałem się tam na skutek objawienia i wyłożyłem im na osobności, zwłaszcza znaczniejszym, ewangelię, którą zwiastuję między poganami, żeby się czasem nie okazało, że daremnie biegnę czy biegłem.

3.Ale nawet Tytusa, który był ze mną, chociaż był Grekiem, nie zmuszono do obrzezania,

4.Nie bacząc na fałszywych braci, którzy po kryjomu zostali wprowadzeni i potajemnie weszli, aby wyszpiegować naszą wolność, którą mamy w Chrystusie, żeby nas podbić w niewolę,

7.Raczej przeciwnie, gdy zobaczyli, że została mi powierzona ewangelia między nieobrzezanymi, jak Piotrowi między obrzezanymi

9.Otóż, gdy poznali okazaną mi łaskę, Jakub i Kefas, i Jan, którzy są uważani za filary, podali mnie i Barnabie prawicę na dowód wspólnoty, abyśmy poszli do pogan, a oni do obrzezanych;

Rozstrzygnięcie sporu było tryumfem Pawła i Ewangelii, którą głosił. Nie wszyscy jednak podporządkowali się orzeczeniom soboru w Jerozolimie. W dalszym ciągu judaiści szli za Pawłem i głosili przekręconą Ewangelię. Reakcja Pawła była bardzo zdecydowana. List który napisał w odpowiedzi, jest niezwykle ostry i radykalny. W tym miejscu nie będziemy zajmować się szczegółowo treścią listu, gdyż będzie to treścią innych nauczań. Wspomnę tylko, że jest on obroną doktryny usprawiedliwienia z łaski. List powstał w okolicach roku 57, więc kilka lat po soborze w Jerozolimie. Pokazuje to, że Ewangelia musiała długo torować sobie drogę.